Dyskutowali o Strategii migracyjnej Polski. Ordo Iuris na wysłuchaniu obywatelskim

Ordo Iuris

• Przedstawiciele Instytutu Ordo Iuris wzięli udział w wysłuchaniu obywatelskim, poświęconemu rządowej Strategii migracyjnej, wskazującej główne kierunki w obszarze polityki migracyjnej i azylowej w najbliższej, pięcioletniej perspektywie czasowej.

• Wydarzenie zostało zorganizowane w odpowiedzi na liczne głosy krytyczne dotyczące Strategii, które koncentrowały się wokół zarzutu zapowiedzi zbyt restrykcyjnej polityki migracyjnej oraz braku konsultacji społecznych przy powstawaniu dokumentu.

• Reprezentujący Instytut Patryk Ignaszczyk wskazał silne i słabe strony Strategii migracyjnej, zwracając uwagę na problem niedostosowania międzynarodowych regulacji, dotyczących prawa azylowego i migracyjnego do wyzwań współczesnego świata.

• Wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem polityków, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz mediów.

• Instytut był jedynym podmiotem obecnym na wysłuchaniu, który pozytywnie ocenił założenia Strategii.

– Wysłuchanie obywatelskie w sprawie Strategii migracyjnej Polski na lata 2025 - 2030 jest wydarzeniem wartym odnotowania z wielu powodów. Po pierwsze, jest to pierwsze tego typu spotkanie, za które odpowiadała władza, a nie samo społeczeństwo obywatelskie. Po drugie, w spotkaniu wzięło udział oraz zabrało głos bardzo wiele osób, reprezentujących różne spektrum światopoglądowe, przy wyraźnej dominacji osób i organizacji o wyraźnym proimigracyjnym charakterze. Należy także docenić sprawną organizację i życzliwość organizatorów oraz możliwość swobodnego przedstawienia swojego stanowiska – podkreślił Patryk Ignaszczak, analityk Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris, który w imieniu Instytutu przedstawił stanowisko podczas wysłuchania.

Strategia migracyjna Polski na lata 2025 - 2030 określa główne założenia i kierunku polityki migracyjnej Rzeczpospolitej w najbliższej perspektywie czasowej. Wydarzenie organizowane przez Ministerstwo do spraw Społeczeństwa Obywatelskiego we współpracy z Fundacją Stocznia cieszyło się ogromnym zainteresowaniem, o czym świadczyć może bardzo duża liczba uczestników czy liczne informacje w prasie oraz doniesienia medialne w innych środkach przekazu. Swoje stanowisko zaprezentowały  organizacje pozarządowe pracodawcy, politycy, samorządowcy i przedstawiciele mniejszości narodowych.

Wysłuchanie rozpoczęło się od przywitania uczestników przez Jakuba Wygnańskiego z Fundacji Stocznia. Następnie głos zabrała prof. Anna Giza Poleszczuk z Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego i Fundacji Stocznia, która wyjaśniła zasady przeprowadzenia wysłuchania oraz poprosiła uczestników o przestrzeganie ram czasowych przewidzianych na wystąpienie. Z kolei Adrianna Porowska - Minister ds. Społeczeństwa Obywatelskiego (Polska 2050) podkreśliła, iż wysłuchanie jest efektem listu, jaki do jej resortu skierowali przedstawiciele różnych organizacji pozarządowych, prosząc o możliwość zorganizowania spotkania i wsłuchania się w ich głos.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Maciej Duszczyk (Polska 2050) zaznaczył, iż przyjęcie Strategii migracyjnej było koniecznością, wynikającą m.in. z kontekstu międzynarodowego. „Strategia jest dokumentem ogólnym. Ona wyznacza pewne kierunki polityczne, które muszą być w przypadku takiego państwa jak Polska wyznaczone” - zaznaczył wiceminister. Polityk wskazywał na przełomowy charakter tego dokumentu oraz nowe wyzwania, takie jak rosyjska agresja na Ukrainę czy przekształcanie się Polski z kraju emigracyjnego w państwo imigracyjne. Wicemarszałek Senatu Magdalena Biejat (Lewica) zwróciła uwagę, iż „drogą do wypracowania dobrej strategii migracyjnej jest właśnie dialog z tymi, którzy się tą migracją n co dzień zajmują. Dla mnie oczywistym grzechem zaniechania jest to, że nie traktuje się dzisiaj organizacji społecznych i zrzeszonych w nich ekspertów i ekspertek jako równoprawnego partnera dla tworzenia tej strategii”. Dalej polityk zacytowała senatora Polski 2050, gen. Mirosława Różańskiego, który stwierdził, że „migracja nie powinna być traktowana w Polsce jako zagrożenie, ale jako wyzwanie”.

Aleksandra Gulińska (Grupa Granica) podkreśliła, iż widzi „rozdźwięk pomiędzy rzeczywistością tam na granicy a narracją tworzoną przez obecny i poprzedni rząd”. Aktywistka zwróciła również uwagę na deklarację dotyczącą zawieszenia prawa do azylu, którą oceniła negatywnie. Aleksandra Chrzanowska z tej samej organizacji zarzuciła rządowi, że ten nie traktuje aktywistów poważnie. „Na granicy jest źle, a napięcia stamtąd przeniosą się na cały kraj. Coraz częściej słyszę o biciu, rozbieraniu do naga, niszczeniu ubrań” - stwierdziła działaczka.

Marcin Sośniak (Helsińska Fundacja Praw Człowieka) wprost zarzucił rządowi łamanie prawa. „Oczywistością jest to, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawa, że urzeczywistniać powinna zasadę praworządności, że powinna przestrzegać wiążącego ją prawa międzynarodowego i gwarantować każdemu poszanowanie jego praw i wolności osobistych i to w taki sposób, że jakiekolwiek ograniczenie tych praw, o ile w ogóle jest dopuszczalne, nie będzie naruszało ich istoty, ani czasowo, ani terytorialnie. To jest oczywistość płynąca z tekstu Konstytucji, aktu, który bliski jest nam wszystkim, dokładnie z jego artykułu 2,7,9 i 32. Ta sama Konstytucja wśród wolności osobistych wymienia wolność od tortur i nieludzkiego traktowania, a w artykule 56 z prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową czyni prawo osobiste każdego cudzoziemca” - podkreślił przedstawiciel HFPC.

Anna Błaszczak-Banasiak (Amnesty International) oskarżyła rząd o populistyczne działania, nakierunkowane na bieżące potrzeby polityczne. Przedstawicielka AI szczególnie mocno skrytykowała zawartą w dokumencie deklarację dotyczącą możliwości zawieszenia prawa do azylu czy budowę zapory na granicy. „Proponowane w strategii rozwiązania, jak zawieszanie prawa do ubiegania się o ochronę międzynarodową są nielegalne. Rada Europejska w konkluzjach wyraźnie podkreśla, że wszystkie rozwiązania wprowadzane przez państwa członkowskie muszą być zgodne z prawem międzynarodowym” – dodała.

Patryk Ignaszczak przedstawił główne tezy z analizy poświęconej Strategii migracyjnej, opublikowanej na stronie Ordo Iuris w listopadzie. Prawnik zwrócił uwagę, iż Instytut cenił większość zawartych tam tez i deklaracji zdecydowanie pozytywnie, wskazując m.in. na podkreślenie potrzeby zachowania spójności społecznej Polski, co odnosi się przede wszystkim do integracji imigrantów. Patryk Ignaszczak docenił też wskazanie, iż aktualne uregulowania międzynarodowe dotyczące migracji i azylu są niedostosowane do realiów współczesnego świata, dzięki czemu służą krajom niedemokratycznym do wywierania presji migracyjnej na pozostałe państwa. Zauważył też obecne w dokumencie zwrócenie uwagi na hybrydowy charakter kryzysu migracyjnego na polsko – białoruskiej granicy i wykorzystywania imigrantów jako narzędzia służącego do wywoływania chaosu przez Rosję.

Analityk przypomniał też o deklaracji dotyczącej potrzeby wprowadzenia zmian w systemie przyznawania wiz studenckich, w celu przeciwdziałania wykorzystywania tego mechanizmu do faktycznej migracji zarobkowej. Zwrócił również uwagę na wskazaną w Strategii potrzebę ochrony polskich pracowników i konieczność stosowania zasady, zgodnie z którą fundamentem ma być pierwszeństwo dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich i obywateli innych państw członkowskich Unii Europejskiej, co wynika z zasady swobodnego przepływu pracowników.

Przedstawiciel Instytut wskazał jednocześnie na wady i niedociągnięcia dokumentu, podkreślając w tym kontekście m.in. brak odniesień w Strategii do unijnego Paktu o Migracji i Azylu. „Przedmiotowy pakiet legislacyjny oddaje Komisji Europejskiej oraz Radzie Unii Europejskiej ogromną władzę w zakresie polityki migracyjnej, czego przejawem jest chociażby możliwość decydowania o relokacji imigrantów do konkretnego państwa członkowskiego UE. Tymczasem w 36-stronnicowym tekście Strategii, do mającego fundamentalne znaczenie dla polityki migracyjnej Paktu odniesiono się zaledwie dwa razy” – powiedział analityk. Dalej przedstawiciel Ordo Iuris zauważył podobieństwo jednej z tez strategii z opiniami podnoszonymi od dawna przez Instytut. „W tym dokumencie wskazano, że aktualne rozwiązanie międzynarodowe, czyli traktaty i inne uregulowania dotyczące zasad przyznawania azylu i polityki migracyjnej, są niedostoswane do współczesnych realiów i do różnych zagrożeń, wynikających chociażby z działań Rosji na naszej wschodniej granicy. To jest stanowisko zasadniczo zbieżne z opiniami Instytutu, podnoszonymi od momentu wybuchu kryzysu na granicy polsko-białoruskiej, kiedy my zwróciliśmy uwagę, iż Polski rząd powinien zainicjować debatę poświęconą zmianę aktualnych uregulowań międzynarodowych dotyczących migracji i azylu” – podkreślił prawnik.

– Warto zwrócić uwagę, iż Strategia migracyjna spotkała się z szeroką krytyką środowisk lewicowo-liberalnych, które zarzucają temu dokumentowi zbyt restrykcyjne podejście do polityki migracyjnej czy naruszanie prawa międzynarodowego. Krytyka ta silnie wybrzmiała podczas poniedziałkowego wysłuchania obywatelskiego. Należy również zauważyć, iż reprezentant Instytutu był jedyną osobą wśród zabierających głos, która pozytywnie oceniła Strategię migracyjną Polski. W swojej analizie Instytut ocenił większość założeń Strategii pozytywnie, jednocześnie wskazując, iż są one zasadniczo odmienne od wypowiedzi większości polityków aktualnej ekipy rządzącej, formułowanych od momentu wybuchu kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej w 2021 roku. Dlatego też całościowa ocena tego dokumentu będzie możliwa dopiero w momencie przestawienia bardziej konkretnych propozycji, będących rozwinięciem tez i obietnic zawartych w Strategii, a Instytut będzie a bieżąco monitorował jej wdrażanie –  komentuje Patryk Ignaszczak.

Raport Ordo Iuris o unijnym pakcie migracyjnym - LINK